Waar gaat het fout?
In het Nederlands is het lastig te bepalen of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is. Je kunt het alleen zien aan het lidwoord.
Woorden met het lidwoord ‘het’ zijn altijd onzijdig.
het paard, het huis, het waterschap
Maar hoe zit dat dan met woorden met het lidwoord ‘de’? Daar valt niets aan te zien.
de kip, de auto, de pen
En daar gaat het dus vaak fout.
Hoe dan wel?
Waarom is het belangrijk te weten of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is?
Omdat het geslacht bij verwijzingen zichtbaar wordt.
Heb je een boek gekocht? Ja. Het ligt op de tafel.
Onze kip heeft deze week elke dag een ei gelegd. Ze is er maar druk mee.
- mannelijk: hij en zijn
- vrouwelijk: zij en haar
- onzijdig: het en zijn
Het makkelijkste is het zo te onthouden:
Onzijdig
De onzijdige woorden zijn niet moeilijk. Dat kun je zien aan het lidwoord ‘het’.
Vrouwelijk
In de volgende gevallen is een ‘de’-woord vrouwelijk:
1. vrouwelijke personen en dieren.
De kip en haar kuikens.
2. in de meeste gevallen wanneer het woord eindigt op: -heid, -nis, -ing, -schap, -de, -te, -ij, -st.
De onderneming en haar personeel.
Een paar uitzonderingen zijn: het schilderij, het waterschap, het gezelschap, het burgerschap.
3. wanneer het woord een abstract begrip aanduidt.
De liefde in al haar facetten.
Mannelijk
Alle andere ‘de’-woorden zijn mannelijk of mogen beide zijn, mannelijk of vrouwelijk.
Twijfel je nog steeds? Zoek het dan op, bijvoorbeeld in het Groene Boekje of de Woordenlijst der Nederlandse Taal op internet.
ik snap het nog niet! maar dat geeft niet hoor
Ik zou graag willen weten of het woord novelle vrouwelijk is. Het klinkt wel zo, maar een regel is er niet voor..
Het voorbeeld van waterschap dat jullie geven, klopt niet. Het woord eindigt op -schap en is dus vrouwelijk.
-Het waterschap geeft een receptie voor al haar medewerkers.
Hoe kom ik aan de weet of bajonet vrouwelijk of onzijdig is?
Is een bajonet vrouwelijk of onzijdig?
Volgens de Dikke van Dale mag het allebei, mannelijk en vrouwelijk. Van Dale geeft wel als eerste optie vrouwelijk, waarschijnlijk omdat het oorspronkelijk uit het Frans komt, waarin het ook vrouwelijk is: la baïonnette.
Voor mensen die van huis uit een Brabants of Limburgs dialect spreken een handige tip: hier is het onderscheid tussen een mannelijk en vrouwelijk woord wel te horen (spelling kan varieren naar gelang het dialect):
unne man
un vrouw
un tafel
unne stoel
unne(n) boer
un verruke
unne(n) beer
Maar natuurlijk wel opletten met onzijdige woorden
voor de mensen die willen weten of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is kun je het altijd nog opzoeken in een woordenboek,
dat kan dus ook online bij http://www.vandale.nl/opzoeken?pattern=&lang=nn
Woorden eindigend op -schap zijn lang niet altijd vrouwelijk. Denk niet alleen aan waterschap, maar ook aan ondernemerschap, burgerschap, agentschap.
Zeggen dat woorden die op -schap eindigen vrouwelijk zijn, is daarmee veel te kort door de bocht.
Zoals in de tekst al wordt gezegd: woorden die eindigen op -schap en voorafgaan van het lidwoord ‘de’ zijn vrouwelijk. Hiernaar verwijzen we met ‘haar’.
Woorden die eindigen op -schap en voorafgaan van het lidwoord ‘het’, zijn onzijdig. Aan de vraag of het zelfstandig naamwoord een concrete of abstracte betekenis heeft, komt men dan niet toe. Er wordt altijd naar verwezen met ‘zijn’.
Bedankt voor je aanvulling Rien. We zijn het helemaal met je eens dat er uitzonderingen zijn. Ik heb daar nu iets meer aandacht aan geschonken.
Bestaan er woorden die zowel onzijdig en mannelijk/vrouwelijk zijn?
Ik wil weten of het woord coach mannelijk of vrouwelijk is. Staat wel een m achter bij het woordenboek.
ik ben een vrouw maar voel me niet zo. Als kind wilde ik graag een jongen zijn. Tot dat ik mijn 1ste menstruatie kreeg , ik was woedend op mezelf. Wat voelde het als een een verraad door mijn eigen lichaam. Ik ben ook geen hermafrodiet, ook niet lesbisch.
Ik baal ervan als de aanhef van een te sturen te sturen mail bijv. alleen maar met de woorden meneer of mevrouw ingevuld kan worden. Wie heeft hierover dezelfde gevoelens c.q. Ervaring?